مدیریت نوسان طناب (Towline Oscillation Management) یکی از حیاتی‌ترین و پیشرفته‌ترین مهارت‌ها در عملیات تووینگ پاراگلایدر است که مستقیماً بر ایمنی و موفقیت کشش تأثیر می‌گذارد. یک تیم تووینگ حرفه‌ای (خلبان و اپراتور وینچ) با توانایی آن‌ها در پیش‌بینی، جلوگیری و مدیریت این نوسانات شناخته می‌شود.

در ادامه، این پدیده را به صورت کامل و فنی توصیف می‌کنم.

مدیریت نوسان طناب در تووینگ پاراگلایدر

نوسان طناب به ایجاد امواج سینوسی یا شلاقی در طول طناب کشش، بین خلبان و وینچ، اطلاق می‌شود. این پدیده به دلیل تغییرات ناگهانی در میزان کشش رخ می‌دهد و می‌تواند از یک موج ملایم و قابل کنترل تا نوسانات شدید و خطرناک متغیر باشد.

۱. چرا نوسان طناب رخ می‌دهد؟ (علل اصلی)

نوسان نتیجه یک چرخه سریع “کاهش و افزایش ناگهانی تنش” است. دلایل اصلی آن عبارتند از:

توربولانس (Turbulence): شایع‌ترین علت. عبور طناب یا گلایدر از میان توده‌های هوای بالارونده (ترمال) یا پایین‌رونده (سینک) باعث می‌شود بخش میانی طناب به بالا پرتاب شده یا به پایین سقوط کند. این امر یک موج از شل‌شدگی (Slack) ایجاد می‌کند که در ادامه با کشیده‌شدن مجدد، یک ضربه (Shock Load) به سیستم وارد می‌کند.

اقدامات نامناسب خلبان (Pilot Input):

کنترل بیش از حد (Over-Controlling): حرکات ناگهانی و شدید با ترمزها یا وزن بدن (هارنس).

عدم حفظ مسیر مستقیم: انحراف زیاد از مسیر مستقیم باد، باعث ایجاد شکم در طناب و سپس کشیدگی ناگهانی آن می‌شود.

اقدامات نامناسب اپراتور وینچ (Winch Operator Input):

کشش غیریکنواخت: افزایش یا کاهش ناگهانی و غیرضروری دور موتور وینچ. اپراتوری که به جای پیش‌بینی، صرفاً “واکنش” نشان می‌دهد، عامل اصلی ایجاد نوسان است.

تلاش برای “دنبال کردن” نوسان: اشتباه مهلکی که در آن اپراتور با دیدن افت تنش روی گیج، فوراً گاز می‌دهد و با دیدن افزایش تنش، گاز را کم می‌کند. این کار دقیقاً مانند بنزین ریختن روی آتش است و نوسان را تشدید می‌کند (رزونانس).

رزونانس سیستم: هر سیستم طناب-گلایدر-خلبان یک فرکانس طبیعی برای نوسان دارد. اگر ورودی‌های سیستم (از طرف خلبان یا اپراتور) با این فرکانس هماهنگ شوند، نوسانات به سرعت تشدید و از کنترل خارج می‌شوند.

۲. خطرات نوسان شدید طناب چیست؟

نوسان کنترل‌نشده می‌تواند به سرعت منجر به سناریوهای خطرناک زیر شود:

پاره شدن پیوند ضعیف (Weak Link Break): ضربه ناشی از کشیده‌شدن ناگهانی طناب (Shock Load) به راحتی می‌تواند پیوند ضعیف را بشکند و باعث توقف ناگهانی عملیات کشش شود.

پاره شدن طناب اصلی: اگر پیوند ضعیف بیش از حد قوی باشد، ضربه شدید می‌تواند خود طناب اصلی را پاره کند که بسیار خطرناک است.

استال یا واماندگی گلایدر (Glider Stall): یک ضربه شدید می‌تواند گلایدر را به عقب پرتاب کرده (Pitch Back) و باعث استال شود.

بسته شدن گلایدر (Glider Collapse): شل شدن ناگهانی طناب و سپس ضربه می‌تواند باعث شیرجه (Pitch Forward) و بسته شدن لبه حمله گلایدر شود.

قفل‌شدگی یا لاک‌اوت (Lockout): خطرناک‌ترین سناریو. اگر طناب در حالی که خلبان از مسیر خارج شده شل و سپس به طور ناگهانی کشیده شود، می‌تواند گلایدر را به یک چرخش غیرقابل کنترل و شیرجه به سمت زمین وادار کند.

آسیب به تجهیزات: ضربه‌های مکرر به وینچ، هارنس، کارابین‌ها و خود طناب فشار وارد کرده و عمر آن‌ها را کاهش می‌دهد.

۳. استراتژی‌های مدیریت و کنترل نوسان

مدیریت نوسان یک کار تیمی است. هم خلبان و هم اپراتور وینچ نقش‌های مشخصی دارند.

نقش خلبان (Pilot’s Role):

خلبان اولین کسی است که نوسان را حس یا مشاهده می‌کند.

پیشگیری (Prevention):

پرواز نرم و مستقیم: با کمترین و نرم‌ترین اینپوت‌های ممکن پرواز کنید. کنترل جهت را بیشتر با وزن بدن و کمتر با ترمز انجام دهید.

حفظ فشار مثبت: همیشه مقدار بسیار کمی فشار روی ترمزها را حفظ کنید تا همواره اتصال خود با گلایدر و کشش طناب را “حس” کنید.

اقدام اصلاحی (Correction):

جذب انرژی موج: هنگامی که موج شل‌شدگی (Slack Wave) به سمت شما می‌آید، درست در لحظه رسیدن موج، به آرامی و به صورت متقارن هر دو ترمز را حدود ۱۰-۱۵ سانتی‌متر بکشید. این کار انرژی ضربه را در گلایدر مستهلک کرده و از انتقال آن به بالا و ایجاد نوسان مجدد جلوگیری می‌کند.

حفظ آرامش: از حرکات ناگهانی و شدید خودداری کنید. این کار نوسان را تشدید می‌کند.

ارتباط رادیویی: فوراً به اپراتور وضعیت را اطلاع دهید. جملات استاندارد مانند:

"Line Oscillation" (نوسان در طناب)

"Slack in the line" (طناب شل است)

نقش اپراتور وینچ (Winch Operator’s Role):

اپراتور وینچ کنترل نهایی بر روی تنش سیستم را دارد و نقش او در مدیریت نوسان بسیار کلیدی است.

پیشگیری (Prevention):

چشم روی طناب، نه فقط روی گیج: یک اپراتور حرفه‌ای بیشتر به “شکم طناب” و رفتار آن در هوا نگاه می‌کند تا عدد روی گیج تنش. او باید بتواند یک ترمال را قبل از اینکه به طناب برسد، از روی رفتار گلایدر تشخیص دهد.

کشش نرم و پیش‌رونده: تنش را به آرامی و متناسب با نیاز خلبان (سرعت باد، ارتفاع، فاز کشش) افزایش دهد.

اقدام اصلاحی (Correction) - قانون طلایی:

هرگز نوسان را دنبال نکنید (Never Chase the Oscillation): این مهم‌ترین قانون است. وقتی گیج تنش به سرعت بالا و پایین می‌رود، تلاش برای تنظیم گاز برای ثابت نگه‌داشتن عدد گیج، فاجعه‌بار است و نوسان را به شدت تقویت می‌کند.

تکنیک صحیح:

کاهش جزئی و ثابت نگه‌داشتن تنش: به محض شروع نوسان، اپراتور باید اندکی از تنش کم کرده (مثلاً ۱۰-۱۵٪) و سپس پدال گاز یا دسته کنترل را کاملاً ثابت نگه دارد.

اجازه به سیستم برای پایدار شدن: این کاهش جزئی تنش، به سیستم (و اقدامات خلبان) اجازه می‌دهد تا انرژی موج را مستهلک کند. اپراتور مشاهده خواهد کرد که پس از چند ثانیه، امواج طناب آرام می‌شوند.

افزایش مجدد و نرم تنش: پس از اینکه طناب کاملاً آرام و پایدار شد، اپراتور می‌تواند به آرامی و به صورت یکنواخت، تنش را به سطح مطلوب بازگرداند.

نتیجه‌گیری:

مدیریت نوسان طناب، نماد هماهنگی و مهارت یک تیم تووینگ است. این یک “رقص” بین خلبان و اپراتور است که بر پایه پیش‌بینی، ارتباط شفاف و اقدامات نرم و به‌موقع بنا شده است. خلبان با جذب ضربه و اپراتور با ثابت نگه‌داشتن تنش، مشترکاً این پدیده را قبل از تبدیل شدن به یک خطر جدی، مدیریت می‌کنند. آموزش این مهارت یکی از ستون‌های اصلی دوره‌های پیشرفته تووینگ است.

توجیه خلبان قبل از پرواز

توضیح مواردی که جنبه روانی دارند مانند تغییر زاویه موقعیت بال،ارتعاشات و اصواتی که از دستگاه به لاین منتقل می شود

علت تغییر موقعیت بال نسبت به خط افق برای آمادگی خلبان تشریح شود . اولین کشش ها باید کم تنش و با نرخ صعود پایین انجام شود .خلبان را در مورد ارتعاشات و اصوات تولید شده روی دستگاه آگاه سازید

توصیه برای استفاده از لوازم ایمنی مانند هوک نایف و عینک

دلایل استفاده از تجهیزات ایمنی مانند هوک نایف و عینک را برای خلبان توصیف نمایید

تمرین و توضیح برای عملکرد ریلیز - نحوه اتصال به کارابین

قبل از اولین تیک آف حداقل یک مرتبه خلبان جداسازی را تمرین و تجربه نماید. اتصال صحیح رلیز را توضیح دهید و نسبت به عملکرد اتصال اسپید به نیروی تو شرح دهید

جدا سازی ناموفق و نحوه فرود با لاین

فرود با لاین را توصیف و پس از چند پرواز در شرایط عادی با تاخیر ایجاد کردن در جداسازی و حداقل یک چرخش 360 پروسه تمرین فرود اضطراری را تمرین کنید

توضیح علائم و پیام های حرکتی

آموزش و بکار گیری علائم حرکتی می تواند بنحو چشمگیری در هماهنگی و نظم گروه کارساز باشد .ارتباط خلبان با گروه عامل کاهش سطح استرس در عملیات نیز می گردد

چگونگی اصلاح مسیر و پیروی از مسیر کشش

در شرایط باد روبرو خلبان می تواند از طریق دنبال کردن مسیر کشش و در نظر گرفتن موقعیت خودرو به عنوان نقطه کمکی مسیر را هر لحظه اصلاح نماید . وضعیت قرار گرفتن رلیز و لاین در میان پاها نشاندهنده وضعیت کاناپی و همسویی آن با نیروی کشش است

توصیه های عمومی تیک آف

قبل از شروع پرواز اعلام آمادگی می شود و موقع شروع عملیات کشش آرامی را روی بدن احساس می کنید و در لحظه تیک آف فشار به تدریج زیاد میشود تا زمانی که کاناپی در موقعیت صحیح قرار نگیرد اپراتور فشار را زیاد نمی کند. ممکن است در حین کشش چندین بار فشار، برای انجام اصلاحات خلبان، کاهش یابد. از حداقل برک ها و فقط برای انجام فرامین استفاده می کنیم بدن خود را تا ارتفاع سی متری در حالت ایستاده قرار دهید و پاها را به حالت فرود حفظ نمایید . فرامین کند تر و همراه با تاخیر انجام می شوند

تیک اف و پرواز در باد جانبی

برای اصلاح مسیر و موقعیت بال برک بالی استفاده می شود که نزدیک ترین فاصله را با لاین کشش دارد پس از هوابرد شدن وسیله نسبت به مسیر زاویه می گیرد ونباید با آن مقابله شود و تنها کاناپی به موازات خط کشش قرا می گیرد

چگونگی تیک اف در باد صفر یا نسیم پشت

مرحله مقاومت کردن در برابر نیروی تو تا زمان فرمان حرکت باید برای خلبان توصیف گردد

قوانین نوبت دهی و ارجحیت خلبانان آماده برای پرواز

الف - خلبانانی که پرواز کمتری داشته اند ب - خلبانان آماده شروع کار

با توجه به شرایط جوی ممکن است اولویت سطح پروازی =برای خلبانان دیگری تغییر کند

آمادگی و تطبیق با فشار تو

خطر لغزیدن و زمین خوردن وجود دارد و اگر کاناپی در شرایط درست باشد اپراتور فشار را زیاد می کند و قبل از هر گونه برخورد خلبان هوابرد میشود .از برک ها برای افزایش لیفت و کاهش سرعت استفاده کنید این کار معمولا عامل پرواز می شود و در شرایط خاص عامل فرود نرم و کنسل شدن تیک اف می شود

پیامد های گسست لاین یا اتصال ضعیف و چگونگی ریکاوری

اتصال اسپید به نیروی تو تا حد زیادی می تواند مانع از شیرجه ناخواسته بال گردد همچنین مقاومت متناسب با وزن خلبان تاثیر زیادی در بالا بردن ضریب ایمنی خلبان ایفا می کند . شرایط پاندولی و تنش های احتمالی در محور عرضی باید برای خلبان توصیف شود .

توضیح لاک اوت و چگونگی خروج

لاک اوت بیشتر در شرایط هوای گاستی و باد جانبی اتفاق می افتد .کنترل ها سخت تر و با تاخیر بیشتری انجام می شود با این وجود اصلاحات نباید افراطی باشد

کاهش نیرو از طرف اپراتور باید نشانه ای برای اصلاح مسیر برای خلبان باشد

دو مولفه انحراف از باند و بلند شدن لاین در ارتفاع کم

تو کردن در مسیر غیر مستقیم

دنبال کردن خط کشش در مسیر های مارپیچ یا یو شکل برای بازگشت به محل تیک اف مستلزم همکاری همکاری خلبان برای گردش است . خلبان باید همواره برای جبران کاهش فشار در زمان گردش و قبل از رسیدن به منحنی گردش اقدام به زاویه گرفتن در خلاف جهت نماید تا از شکم کردن و ریزش لاین جلوگیری شود

بهترین زمان برای جداسازی و نحوه انجام

زمانی که حس می کنید فشار در حال کاهش است رلیز را بکشید برای رلیز نباید صبر کنید تا فشار به صفر برسد در واقع زمانی که فشار روی دستگاه به صفر برسد خلبان تنها فشار وزن لاین را دریافت می کند و ممکن است در این حالت جداسازی کمی دشوار تر شود .

پروتکل رادیو فیلر

رعایت ترافیک هوایی در محدوده سایت تویینگ

توصیف رعایت ترافیک پروازی پس جداسازی و پیامدهای برخورد با لاین از جمله مواردی است که باید مد نظر گرفته شود

قوانین حفظ کریدر پروازی برای پروازهای فرامنطقه ای

خلبانان مسافت باید در مورد محدوده و سقف پرواز توجیه باشند مسئولیت و برنامه ریزی کریدور مجاز پروازی به عهده مارشال می باشد

آمادگی برای راهکارهای اضطراری

برای حل مشکلات باید یکسری راه حل های آماده وجود داشته باشد هرچند مشکلات جدی ممکن است از بین هزاران کشش اتفاق بیفتد . این راه حل ها برای زمانیست که فرصت تجزیه تحلیل وجود ندارد و باید بی درنگ و بصورت اتوماتیک انجام شود هرچند خلبان باید برای یک لحظه کوتاه هم که شده فکر کند تا بهترین عملکرد را انجام دهد .

چک لیست اپراتور وینچ: فاز بحرانی تیک‌آف

از لحظه تیک‌آف تا ارتفاع ۳۰ متر (Critical Low-Altitude Phase)

قانون اصلی: در این فاز، انگشت شما باید همیشه روی دکمه قطع اضطراری (Kill Switch) یا پدال قطع کشش باشد. ذهن شما باید روی "آماده برای قطع کردن" تنظیم شده باشد.

۱. نظارت بر بال (The Wing)

سوال کلیدی: آیا بال پایدار و پرفشار است؟

✓ باید ببینید (Good Signs):

• بال کاملاً باز و متقارن است.

• بال مستقیم بالای سر خلبان قرار دارد.

• حرکات بال نرم و قابل پیش‌بینی است.

✗ علائم خطر (Red Flags) - نیازمند واکنش فوری:

• جمع‌شدگی (Collapse): مشاهده هرگونه جمع‌شدگی در لبه حمله یا نوک بال (حتی کوچک).
  اقدام: فوراً کشش را قطع کنید.

• نوسان پیچ (Pitch Oscillation): بال به طور متناوب به جلو (شیرجه) و عقب (استال) می‌رود.
  اقدام: فوراً کشش را قطع کنید.

• نوسان رول (Roll Oscillation): بال به سرعت به چپ و راست پاندول می‌زند.
  اقدام: اگر نوسان جزئی و در حال اصلاح است، کشش را کمی کاهش دهید. اگر شدید است، فوراً کشش را قطع کنید.

۲. نظارت بر خلبان (The Pilot)

سوال کلیدی: آیا خلبان آرام و در کنترل است؟

✓ باید ببینید (Good Signs):

• خلبان پس از تیک‌آف به آرامی در هارنس می‌نشیند.

• بدن خلبان در مرکز و زیر بال قرار دارد.

• حرکات کنترلی خلبان نرم و هدفمند است.

✗ علائم خطر (Red Flags) - نیازمند واکنش فوری:

• پاندول شدن خلبان (Pilot Pendulum): بدن خلبان به شدت زیر بال به چپ و راست حرکت می‌کند.
  اقدام: فوراً کشش را قطع کنید.

• تقلا برای نشستن در هارنس: خلبان نمی‌تواند به راحتی بنشیند و تمرکزش را از دست داده.
  اقدام: کشش را کمی کاهش دهید تا فرصت پیدا کند.

• دست‌های بالا یا حرکات نامنظم: حرکات تند و عصبی با ترمزها.
  اقدام: با رادیو هشدار دهید. اگر وضعیت بدتر شد، کشش را قطع کنید.

۳. نظارت بر مسیر پرواز (The Flight Path)

سوال کلیدی: آیا مسیر صعود ایمن و مستقیم است؟

✓ باید ببینید (Good Signs):

• خلبان دقیقاً در مسیر مستقیم کشش (Tow Path) در حال صعود است.

• زاویه صعود نرمال و پایدار است.

✗ علائم خطر (Red Flags) - نیازمند واکنش فوری:

• انحراف از مسیر (Drifting Off-Line): ایجاد زاویه خطرناک با طناب.
  اقدام: فرمان رادیویی برای اصلاح. اگر اصلاح نشد یا زاویه زیاد شد، فوراً کشش را قطع کنید (خطر Lockout).

• زاویه صعود بیش از حد (High Angle of Attack): صعود تقریباً عمودی.
  اقدام: فوراً کشش را کاهش دهید (نه قطع کامل). اگر اصلاح نشد، قطع کنید (خطر Deep Stall).

خلاصه اقدامات اپراتور در فاز ۰ تا ۳۰ متر

به خاطر داشته باشید، در این ارتفاع پایین، یک واکنش سریع و قاطعانه از سوی شما به عنوان اپراتور، تفاوت بین یک تلاش ناموفق و یک حادثه جدی را رقم می‌زند. هیچ‌وقت در قطع کردن کشش تردید نکنید.

اپراتور وینچ درست در لحظات حساس تیک‌آف (از لحظه فرمان “شروع کشش” تا زمانی که خلبان با اطمینان از زمین جدا شده) به صورت ذهنی و چشمی اجرا می‌کند.

این یک چک لیست پویا و بصری است، نه یک لیست کاغذی. هدف آن تشخیص کوچکترین نقص در تیک‌آف و واکنش فوری (معمولاً با قطع کردن کشش) برای جلوگیری از حادثه است.

در ادامه، چک لیست ذهنی اپراتور وینچ در لحظه تیک‌آف ارائه می‌شود. این فرآیند در چند ثانیه اتفاق می‌افتد.

چک لیست بصری و ذهنی اپراتور وینچ در لحظه تیک‌آف

شرایط اولیه: فرمان “شروع کشش” (Towing!) صادر شده و کشش اولیه برای بلند کردن بال اعمال شده است.

مرحله ۱: بالا آمدن بال (Wing Inflation Phase)

هدف: اطمینان از یک “دیوار” (Wall) تمیز و متقارن

1. “آیا بال متقارن بالا می‌آید؟” (Symmetrical Inflation?)

• چشم اپراتور: آیا هر دو سمت بال (چپ و راست) با سرعت یکسان بالا می‌آیند؟ آیا یک سر بال عقب مانده است؟

• علامت خطر (Red Flag): بالا آمدن نامتقارن، کج یا کند.

• اقدام فوری: اگر بال به شدت نامتقارن است یا به یک سمت کشیده می‌شود، فورا کشش را قطع کن (STOP TOW!).

1. “آیا بال کامل باز شده است؟” (Fully Open?)

• چشم اپراتور: آیا گره یا “کراوات” (Cravat / Line-over) در نوک بال وجود دارد؟ آیا سلول‌ها به درستی باز شده‌اند؟

• علامت خطر: هرگونه گره یا جمع‌شدگی در بال.

• اقدام فوری: فورا کشش را قطع کن (STOP TOW!).

1. “آیا بال اُوِرشوت می‌کند؟” (Overshooting?)

• چشم اپراتور: آیا بال با سرعت زیاد از بالای سر خلبان عبور کرده و به سمت جلو شیرجه می‌رود؟

• علامت خطر: حرکت سریع و کنترل نشده بال به جلو.

• اقدام فوری: فورا کشش را قطع کن (STOP TOW!). خلبان کنترل را از دست داده است.

مرحله ۲: لحظه کنترل و شروع دویدن خلبان (Pilot Control & Run Phase)

هدف: اطمینان از کنترل خلبان بر بال قبل از جدا شدن از زمین

1. “آیا خلبان بال را کنترل کرد؟” (Pilot in Control?)

• چشم اپراتور: آیا خلبان پس از رسیدن بال به بالای سر، آن را با ترمزها متوقف و کنترل کرد؟ آیا بدن خلبان در مرکز و زیر بال قرار دارد؟

• علامت خطر: خلبان در حال کشیده شدن توسط بال است، قادر به کنترل آن نیست، یا بدنش در یک سمت بال قرار دارد (و نه در مرکز).

• اقدام فوری: اگر خلبان کنترل واضحی بر بال ندارد، فورا کشش را قطع کن (STOP TOW!).

1. “آیا خلبان به سمت من می‌دود؟” (Running Towards Me?)

• چشم اپراتور: آیا خلبان با قدم‌های مصمم و مستقیم در مسیر کشش می‌دود؟

• علامت خطر: خلبان زمین می‌خورد، از دویدن باز می‌ایستد، یا به طرفین منحرف می‌شود.

• اقدام فوری: فورا کشش را قطع کن (STOP TOW!).

مرحله ۳: لحظه جدا شدن از زمین (Lift-off Phase)

هدف: اطمینان از یک تیک‌آف نرم و پایدار

1. “آیا تیک‌آف تمیز بود؟” (Clean Takeoff?)

• چشم اپراتور: آیا خلبان به نرمی و با کنترل از زمین جدا شد؟ یا به صورت ناگهانی به هوا پرتاب شد؟

• علامت خطر: پرش ناگهانی به هوا، تیک‌آف در حالی که بال در موقعیت صحیح نیست.

• اقدام فوری: آماده باش تا در صورت مشاهده هرگونه نوسان شدید (مانند پاندول خوردن) بلافاصله پس از تیک‌آف، کشش را کاهش دهی یا قطع کنی.

1. “آیا مسیر مستقیم است؟” (Tracking Straight?)

• چشم اپراتور: آیا خلبان پس از جدا شدن، مستقیماً در مسیر کشش در حال صعود است؟

• علامت خطر: انحراف سریع به چپ یا راست که باعث ایجاد زاویه خطرناک بین خلبان و طناب می‌شود (Lockout potential).

• اقدام فوری: با صدای بلند در رادیو به خلبان هشدار بده (“به راست بپیچ!”، “به چپ بپیچ!”). اگر خلبان اصلاح نکرد یا زاویه خطرناک شد، فورا کشش را قطع کن (STOP TOW!).

قانون طلایی اپراتور وینچ در لحظه تیک‌آف:

“When in doubt, take the power out!”

“اگر شک داری، کشش را قطع کن!”

هیچ‌گاه برای قطع کردن کشش تردید نکن. یک تیک‌آف ناقص و تلاش مجدد، بی‌نهایت امن‌تر از ادامه دادن یک کشش پرخطر است. مسئولیت اصلی ایمنی تیک‌آف بر عهده اپراتور وینچ است.

چک لیست دستگاه قبل از شروع عملیات
بازرسی چشمی کلی:

بررسی بدنه و شاسی وینچ برای هرگونه ترک، شکستگی، یا خوردگی.

اطمینان از محکم بودن تمامی پیچ‌ها و اتصالات دستگاه.

[ ] سیستم موتور (در صورت وجود موتور احتراقی):

سطح سوخت: آیا سوخت کافی برای عملیات روزانه وجود دارد؟

سطح روغن موتور: آیا سطح روغن در محدوده مجاز است؟ (بررسی با گیج روغن)

سیستم خنک‌کننده: آیا سطح مایع خنک‌کننده کافی است؟ (برای موتورهای آب-خنک)

نشتی: بررسی هرگونه نشتی سوخت، روغن یا مایع خنک‌کننده در اطراف موتور و اتصالات.

[ ] سیستم هیدرولیک (برای وینچ‌های هیدرولیک):

سطح روغن هیدرولیک: آیا سطح روغن در مخزن هیدرولیک کافی است؟

شیلنگ‌ها و اتصالات: بررسی تمام شیلنگ‌های هیدرولیک برای هرگونه ساییدگی، ترک، بادکردگی یا نشتی.

فیلتر هیدرولیک: آیا زمان تعویض فیلتر (بر اساس ساعات کارکرد) فرا رسیده است؟ (چک لاگ بوک دستگاه)

[ ] سیستم ترمز (Braking System):

عملکرد: تست عملکرد سیستم ترمز درام (Brake System) بدون بار. آیا به درستی درگیر و آزاد می‌شود؟

لنت‌ها/صفحات: بازرسی چشمی لنت‌ها یا صفحات ترمز برای ساییدگی بیش از حد (در صورت قابل مشاهده بودن).

بخش ۲: درام و طناب کشش (Drum & Tow Line)

[ ] طناب کشش (Tow Line):

بازرسی چشمی ۵۰ متر ابتدایی: حداقل ۵۰ متر ابتدایی طناب (بخشی که بیشترین استفاده را دارد) را به دقت برای ساییدگی، رشته‌رشته شدن، زدگی یا هرگونه آسیب دیگر بررسی کنید.

نقطه اتصال طناب به درام: آیا اتصال طناب به هسته درام محکم و ایمن است؟

رطوبت و آلودگی: آیا طناب خیس، گِلی یا روغنی است؟ (در صورت لزوم باید تمیز و خشک شود)

[ ] درام و سیستم راهنمای طناب (Drum & Guiding System):

پیچش طناب روی درام: آیا طناب به صورت منظم و یکنواخت روی درام پیچیده شده است؟

راهنمای طناب (Guillotine/Level-wind): آیا مکانیزم راهنمای طناب به نرمی حرکت می‌کند و طناب را به درستی هدایت می‌کند؟ آیا قرقره‌ها و رولرهای آن سالم هستند؟

کاتر طناب اضطراری (Line Cutter): آیا سیستم کاتر اضطراری (در صورت وجود) در دسترس، سالم و آماده به کار است؟ تیغه آن تیز است؟

چک‌لیست پذیرش خلبان جدید برای کشش پاراگلایدر

۱. صلاحیت و مجوز خلبان

مدارک گواهینامه یا کارت معتبر پروازی (مانند APPI، FAI یا کشوری)

تاریخ آخرین تمدید مجوز/بیمه مسئولیت

تأیید شرکت در دوره توویینگ یا آموزش اولیه کشش

۲. شرح سوابق پروازی و تجربه توویینگ

پرسش درباره تعداد پروازهای پاراگلایدر و کشش

سابقه مانورهای اضطراری (برگشت، قطع کشش، فرایند اورژانسی)

ارزیابی سطح آشنایی خلبان با دستورات و سیگنال‌های رادیویی و شفاهی عملیات توویینگ

وقتی بحث تجربه کم است، برنامه‌ریزی برای مرحله‌بندی (مانند کشش کوتاه، ارتفاع کم، زیرنظر مربی/مارشال)

۳. بررسی سلامت عمومی و آمادگی روانی خلبان

پرسش شفاهی درباره شرایط جسمی (قلبی، عصبی، دارویی)

مشاهده رفتار خلبان (آرامش، تمرکز، عدم استرس شدید)

سوال درباره خواب، تغذیه و مصرف الکل یا دارو در ۲۴ ساعت گذشته

۴. بازرسی تجهیزات شخصی خلبان

هارنس: مناسب کشش، سالم، دارای نقاط اتصال استاندارد

برابربند (Bridle) و رهاکننده کشش: صحت نصب و عملکرد، اطمینان از داشتن «Weak Link»

بال: مطابقت مشخصات بال (EN/A/B و وزن مناسب برای کشش)، سلامت و عدم پارگی یا گره در خطوط

پاراشوت رزرو: کنترل نصب صحیح، تاریخچه سرویس و پلمپ (سوالی درباره آخرین بار سرویس/بسته‌بندی)

کلاه و سایر تجهیزات ایمنی: داشتن کلاه ایمنی استاندارد، رادیو، جلیقه نجات اگر نیاز است

۵. آگاهی و آموزش به خلبان درباره پروتکل‌های کشش

شرح دستورات پایه لانچ و قطع کشش («Release» و «Emergency Stop»)

میزان آشنایی با علامت‌های دستی یا شفاهی اپراتور/مارشال

تصدیق دریافت دستور STOP و نحوه اعمال آن توسط خلبان

۶. ثبت و کنترل اطلاعات

ثبت مشخصات خلبان و تجهیزات در لیست پروازی یا دفتر روزانه

امضای فرم پذیرش/بیانیه رضایت (در صورت نیاز بیمه‌ای یا قانونی)

ثبت شماره تماس اضطراری و شخص معرفی

نکته اجرایی

این چک‌لیست باید هنگام پذیرش خلبان جدید یا خلبان کم‌تجربه، به‌صورت شفاهی و کتبی توسط مارشال یا مسئول کشش انجام شود و فقط با تایید تمام موارد ذکر شده، خلبان مجاز به ورود به عملیات باشد.

شروع عملیات تویینگ

اولین مرحله از عملیات کشش رفع شلی لاین با فشار 4/5 تا 7 کیلوگرم انجام می شود این کار باعث می شود لاین از جلو پای خلبان برداشته شود و هنگام تیک اف وارد پای خلبان نشود . هنگامی که کاناپی بالای سر خلبان قرار گرفت می توان فشار را از 13 تا 18 کیلوگرم افزایش داد . فشار بیش از این می تواند کنترل و هدایت خلبان را برای رفتن زیر بال ضعیف می کند . تا زمانی که کاناپی کاناپی کاملا بالای سر خلبان قرار نگرفته به هیچ عنوان خلبان نباید هوابرد شود . جدا شدن زود هنگام با کاناپی رو به عقب می تواند موجب استال و عواقب جدی در پی خواهد داشت .

نام سیلابس:

ماژول عملی ۱: شبیه‌سازی زمینی کنترل کشش وینچ (Ground-Based Winch Tension Control Simulation - GWTCS)

… (بخش‌های مقدمه و اهداف آموزشی کلیدی بدون تغییر باقی می‌مانند) …

۳. تجهیزات مورد نیاز (Required Equipment):

• سیستم وینچ کامل و عملیاتی (با گیج فشار خوانا)
• طناب وینچ (Towline)
• فیوز ایمنی فیزیکی دستی (Hand-Held Physical Safety Fuse): یک چتر نجات کوچک (Drogue/Pilot Chute) یا کیسه پارچه‌ای مقاوم با یک دستگیره راحت برای نگه داشتن در دست. (در مرحله مقدماتی، هارنس استفاده نمی‌شود).
• هارنس استاندارد پاراگلایدینگ و مکانیزم رهاسازی سریع (برای مراحل پیشرفته‌تر تمرین).
• تجهیزات حفاظت فردی: کلاه ایمنی و دستکش برای اپراتور و فرد شبیه‌ساز.

۴. مراحل اجرایی تمرین (Exercise Execution Steps):

مرحله مقدماتی (Pre-Stage 0): کشش دستی و تمرین رهاسازی (Manual Tension & Release Drill)

• هدف: آموزش کنترل ابتدایی کشش و مدیریت طناب پس از رهاسازی در یک محیط با حداقل ریسک.
• تجهیزات: در این مرحله فقط از فیوز ایمنی دستی (پاراشوت) استفاده می‌شود و فرد شبیه‌ساز از هارنس استفاده نمی‌کند.
• اجرا:

1. فرد شبیه‌ساز در انتهای طناب می‌ایستد و پاراشوت را با دست نگه می‌دارد.
2. به او آموزش داده می‌شود که با احساس هرگونه فشار بیش از حد، ناگهانی یا نامطلوب، پاراشوت را فوراً رها کند.
3. اپراتور تمرین را با اعمال یک کشش بسیار نرم و کم آغاز می‌کند تا فرد بتواند به آرامی چند قدم راه برود.
4. مربی به اپراتور دستور می‌دهد که عمداً کشش را به صورت ضربه‌ای یا بیش از حد افزایش دهد تا فرد شبیه‌ساز مجبور به رها کردن پاراشوت شود.

• مهارت ثانویه: پس از هر رهاسازی، اپراتور باید بلافاصله عملیات جمع‌آوری طناب را به صورت ایمن و کنترل‌شده انجام دهد تا از کشیده شدن و آسیب دیدن طناب روی زمین جلوگیری کند.
• معیار موفقیت: اپراتور درک می‌کند که رها شدن پاراشوت نتیجه مستقیم خطای اوست و مهارت جمع‌آوری سریع طناب را کسب می‌کند.

مرحله ۱: آماده‌سازی و بریفینگ ایمنی (برای تمرین با هارنس)

• پس از تسلط بر مرحله مقدماتی، فرد شبیه‌ساز هارنس را به تن کرده و فیوز ایمنی به مکانیزم رهاسازی متصل می‌شود.
• مربی اهداف مراحل بعدی و پروتکل‌های ایمنی را مجدداً تشریح می‌کند.

(مراحل ۲، ۳ و ۴ که در نسخه قبلی توضیح داده شد، پس از این مرحله و با استفاده از هارنس اجرا می‌شوند.)

۵. معیارهای ارزیابی و قبولی (Assessment & Pass Criteria):

کارآموز زمانی این ماژول را با موفقیت به پایان می‌رساند که:

• در مرحله مقدماتی: بتواند دلیل رهاسازی پاراشوت را به درستی تشخیص دهد و طناب را پس از هر رهاسازی به صورت ایمن و مؤثر جمع‌آوری کند.
• (سایر معیارها برای مراحل بعدی که با هارنس انجام می‌شود، مشابه نسخه قبل است).

Official APPI Submission Format (Revised English Version)

Syllabus Title:

Practical Module 1: Ground-Based Winch Tension Control Simulation (GWTCS)

… (Introduction & KLOs remain the same) …

3. Required Equipment:

• An operational winch system with a legible pressure/tension gauge.
• Towline.
• Hand-Held Physical Safety Fuse: A small drogue chute, pilot chute, or durable fabric bag with a comfortable handle. (Harness is not used in the preliminary stage).
• Standard paragliding harness and quick-release mechanism (for advanced stages of the drill).
• Personal Protective Equipment (PPE): Helmet and gloves for both operator and simulated pilot.

4. Exercise Execution Steps:

Preliminary Stage 0: Manual Tension & Release Drill

• Objective: To teach rudimentary tension control and post-release line management in a minimal-risk setting.
• Setup: In this stage, only the hand-held safety fuse is used. The simulated pilot does not wear a harness.
• Execution:

1. The simulated pilot stands at the end of the towline, holding the safety fuse by hand.
2. They are instructed to immediately release the fuse upon feeling any excessive, abrupt, or uncomfortable tension.
3. The operator trainee begins by applying very light, smooth tension, allowing the person to walk a few steps.
4. The instructor may direct the operator to intentionally apply a surge of power or a jerky pull to force a release.

• Secondary Skill: Following each release, the operator must immediately and safely begin the line retrieval process, managing the winch to prevent the line from dragging excessively or snagging.
• Success Criterion: The operator understands that a release is a direct consequence of their control error and masters the skill of rapid line retrieval.

Step 1: Preparation & Safety Briefing (for Harness-based Drill)

• After mastering Stage 0, the simulated pilot dons the harness, and the safety fuse is attached to the quick-release mechanism.
• The instructor re-briefs the team on the objectives and safety protocols for the subsequent stages.

(Steps 2, 3, and 4 as previously described are then executed using the harness).

5. Assessment & Pass Criteria:

The trainee passes this module upon demonstrating the ability to:

• During Preliminary Stage 0: Correctly identify the cause of the release and conduct a safe and efficient line retrieval after each instance.
• (The subsequent criteria for the harness-based drills remain as previously stated).

اضافه کردن این تمرین به سیلابس، اپراتور را برای یکی از چالش‌برانگیزترین شرایط واقعی در حین کشش آماده می‌کند: مدیریت انحراف خلبان از مسیر مستقیم به دلیل باد جانبی یا خطای خلبان.

هدف اصلی در این تمرین، آموزش یک مفهوم کلیدی به اپراتور است: کاهش کشش برای اصلاح مسیر. بسیاری از اپراتورهای تازه‌کار به اشتباه فکر می‌کنند که برای بازگرداندن خلبان به مسیر باید کشش را افزایش دهند که این کار وضعیت را خطرناک‌تر می‌کند. این تمرین دقیقاً برای اصلاح این ذهنیت و آموزش واکنش صحیح طراحی شده است

۱. هدف کلی تمرین (Overall Objective):

این تمرین پیشرفته، توانایی اپراتور را در مدیریت شرایطی که “خلبان شبیه‌سازی‌شده” از مسیر مستقیم کشش منحرف می‌شود، ارزیابی می‌کند. هدف اصلی، آموزش واکنش صحیح و ایمن به اپراتور است: کاهش فوری کشش برای دادن فرصت به خلبان جهت اصلاح مسیر خود و جلوگیری از افزایش زاویه انحراف و قفل شدن در وضعیت خطرناک (Lockout).

۲. اهداف آموزشی کلیدی (Key Learning Objectives - KLOs):

پس از اتمام موفقیت‌آمیز این تمرین، کارآموز قادر خواهد بود:

• KLO-7: انحراف جزئی و پیشرونده “خلبان” از مسیر مرکزی را به سرعت تشخیص دهد.

• KLO-8: به محض تشخیص انحراف، به صورت غریزی و فوری کشش وینچ را کاهش دهد تا نیروی جانبی روی “خلبان” کم شود.

• KLO-9: پس از بازگشت “خلبان” به مسیر صحیح، کشش را به نرمی و به صورت کنترل‌شده به مقدار بهینه بازگرداند.

• KLO-10: درک کند که افزایش کشش در هنگام انحراف، وضعیت را وخیم‌تر کرده و می‌تواند منجر به از دست دادن کامل کنترل شود.

۳. تجهیزات مورد نیاز (Required Equipment):

• همان تجهیزات مراحل قبلی (وینچ، طناب، هارنس، کلاه ایمنی و …).

• محیط باز و وسیع که فضای کافی برای انحراف ایمن از مسیر مستقیم را فراهم کند.

۴. مراحل اجرایی تمرین (Exercise Execution Steps):

مرحله ۵.۱: بریفینگ سناریو (Scenario Briefing)

• مربی به هر دو نفر (اپراتور و “خلبان شبیه‌سازی‌شده”) سناریو را توضیح می‌دهد.

• به “خلبان” آموزش داده می‌شود که پس از طی مسافتی کوتاه در مسیر مستقیم، به آرامی شروع به انحراف به یک سمت (چپ یا راست) کند، گویی که تحت تأثیر باد جانبی قرار گرفته است.

• به اپراتور تأکید می‌شود که وظیفه اصلی او پایش دقیق مسیر حرکت خلبان و واکنش سریع به هرگونه انحراف است.

مرحله ۵.۲: اجرای سناریوی انحراف (Deviation Scenario Execution)

• شروع: اپراتور کشش را به صورت نرم و استاندارد آغاز می‌کند (مانند مرحله ۲).

• انحراف: پس از طی حدود ۲۰ متر در مسیر مستقیم، “خلبان” شروع به انحراف تدریجی از مسیر می‌کند.

• واکنش اپراتور (صحیح): اپراتور باید بلافاصله کشش را به میزان قابل توجهی (مثلاً به کمتر از 15 daN) کاهش دهد. این کار به “خلبان” اجازه می‌دهد تا به راحتی و بدون فشار، به مسیر اصلی بازگردد.

• اصلاح مسیر: پس از اینکه “خلبان” به مسیر مرکزی بازگشت، اپراتور با هماهنگی و به نرمی، کشش را به مقدار اولیه برمی‌گرداند.

• تکرار: این تمرین چندین بار و برای انحراف به هر دو سمت چپ و راست تکرار می‌شود.

۵. معیارهای ارزیابی و قبولی (Assessment & Pass Criteria):

کارآموز زمانی این تمرین را با موفقیت پشت سر می‌گذارد که:

• تشخیص سریع: انحراف “خلبان” را در کمتر از ۳ متر از شروع انحراف تشخیص دهد.

• واکنش صحیح و فوری: در کمتر از ۲ ثانیه پس از تشخیص انحراف، فرآیند کاهش کشش را آغاز کند.

• عدم واکنش اشتباه: در هیچ‌یک از تکرارها، برای اصلاح مسیر اقدام به افزایش یا حفظ کشش نکند.

• بازیابی نرم: پس از اصلاح مسیر، بتواند کشش را به صورت کاملاً نرم و بدون ضربه به حالت عادی بازگرداند
  
  Official APPI Submission Format (English Version)

  Syllabus Title:

  Practical Module 1, Advanced Step 5: Crosswind / Path Deviation Simulation

  1. Overall Objective:

  This advanced drill assesses the operator’s ability to manage a scenario where the simulated pilot deviates from the direct tow path. The primary objective is to train the correct and safe operator response: an immediate reduction in tension. This action gives the pilot the opportunity to correct their path, preventing an increase in the deviation angle and avoiding a potential lockout situation.

  2. Key Learning Objectives (KLOs):

  Upon successful completion of this drill, the trainee will be able to:

  • KLO-7: Quickly detect both minor and progressive deviations of the simulated pilot from the centerline.
  • KLO-8: Instinctively and immediately reduce winch tension upon detecting a deviation to unload the lateral forces on the pilot.
  • KLO-9: Smoothly and progressively re-apply optimal tension once the simulated pilot has safely returned to the correct path.
  • KLO-10: Demonstrate a clear understanding that increasing tension during a deviation exacerbates the situation and can lead to a complete loss of control.

  3. Required Equipment:

  • Same as previous stages (Winch, towline, harness, helmet, etc.).
  • A wide, open area that provides ample safe space for lateral deviation from the tow path.

  4. Exercise Execution Steps:

  Step 5.1: Scenario Briefing

  • The instructor briefs both the operator trainee and the simulated pilot on the scenario.
  • The simulated pilot is instructed to begin a gradual deviation to one side (left or right) after a short period of straight-line towing, simulating the effect of a crosswind.
  • It is emphasized to the operator that their primary task is to vigilantly monitor the pilot’s trajectory and react swiftly to any deviation.

  Step 5.2: Deviation Scenario Execution

  • Initiation: The operator initiates the tow with standard, smooth tension (as in Step 2).
  • Deviation: After approximately 20 meters of straight-line progress, the simulated pilot begins to drift off the centerline.
  • Operator’s Correct Reaction: The operator must immediately reduce tension significantly (e.g., to below 15 daN). This allows the simulated pilot to easily correct their course back to the centerline without fighting against line tension.
  • Path Correction: Once the simulated pilot is back on the centerline, the operator smoothly re-establishes the baseline tension.
  • Repetition: The drill is repeated multiple times, with deviations to both the left and right sides.

  5. Assessment & Pass Criteria:

  The trainee passes this advanced drill upon demonstrating the ability to:

  • Rapid Detection: Identify the pilot’s deviation within 3 meters of its initiation.
  • Correct & Immediate Reaction: Initiate the tension reduction process within 2 seconds of detecting the deviation.
  • Avoidance of Incorrect Reaction: At no point attempt to correct the deviation by maintaining or increasing tension.
  • Smooth Recovery: Execute a perfectly smooth and controlled re-application of tension after the path has been corrected..

سند پیشنهادی برای افزودن به سیلابس آموزشی اپراتور وینچ

عنوان ماژول: شبیه‌سازی یکپارچه کشش زمینی و رهاسازی (IGRS)

۱. فلسفه و هدف ماژول

ماژول IGRS، فاز نهایی و جامع‌ترین مرحله آموزش زمینی برای یک اپراتور کارآموز وینچ است. این تمرین با یکپارچه‌سازی مجموعه کامل تجهیزات کشش خلبان، شامل هارنس و مکانیزم رهاسازی سریع (Quick-Release)، مهارت‌های کنترلی بنیادین را تکمیل می‌کند. هدف اصلی، ایجاد یک شبیه‌سازی تقریباً بی‌نقص از فاز اولیه یک کشش واقعی است، با تمرکز بر تعامل حیاتی بین کنترل تنش توسط اپراتور و توانایی خلبان برای رهاسازی ایمن. این تمرین، واکنش اپراتور به فرامین عادی و همچنین شرایط اضطراری آغاز شده توسط خلبان را قبل از ورود هرگونه نیروی آیرودینامیکی، تثبیت می‌کند.

۲. پیش‌نیاز

اتمام موفقیت‌آمیز ماژول CTGS (شبیه‌سازی کنترل‌شده تنش در سطح زمین)، که در آن کارآموز کنترل تنش پایه را از طریق کشیدن یک وزنه ساده فرا گرفته است. این ماژول IGRS گام بعدی محسوب می‌شود.

۳. تجهیزات و نفرات مورد نیاز

نفرات:

۱ نفر اپراتور کارآموز وینچ

۱ نفر مربی ارشد ناظر

۱ نفر “خلبان شبیه‌ساز” (یک خلبان باتجربه و آشنا با فرآیندهای کشش)

سیستم وینچ:

وینچ کاملاً عملیاتی و آماده به کار.

تجهیزات کشش و ایمنی:

هارنس خلبان: یک هارنس استاندارد و تأیید شده پاراگلایدر.

بریده (Bridle) و مکانیزم رهاسازی: مجموعه کامل بریده کشش خلبان، شامل مکانیزم رهاسازی سریع کاملاً سالم که اخیراً بازرسی شده است.

ویک لینک (Weak Link) مخصوص تمرین: یک ویک لینک با مقاومت پایین، درجه‌بندی شده برای ۲۰ الی ۲۵ کیلوگرم نیرو (kgf).

تجهیزات حفاظت فردی خلبان (PPE): کلاه ایمنی استاندارد، دستکش، زانوبند و کفش محکم.

ارتباطات:

سیستم رادیویی دوطرفه برای ارتباط شفاف و پایدار.

محل تمرین:

یک منطقه باز، کاملاً مسطح و عاری از هرگونه مانع با سطح نرم (مانند چمن یا شن خشک).

۴. پروتکل اجرایی و نکات کلیدی یادگیری

این ماژول از سه تمرین اصلی تشکیل شده است که هر کدام بر مهارت‌های قبلی بنا می‌شود.

تمرین ۱: ارتباطات پیش از کشش و اعمال تنش اولیه

هدف: تمرین پروتکل ارتباطی رسمی و اعمال نرم و تدریجی تنش اولیه، دقیقاً به همان شکلی که خلبان در هارنس خود احساس می‌کند.

روش اجرا:

خلبان شبیه‌ساز با تمام تجهیزات (هارنس) آماده شده و از طریق مکانیزم رهاسازی شخصی خود و ویک لینک ۲۰ کیلوگرمی به طناب کشش متصل می‌شود.

مربی، توالی استاندارد پیش از کشش را از طریق رادیو آغاز می‌کند (مثلاً: «وینچ آماده؟»، «خلبان آماده؟»، «مسیر پاک؟»).

کارآموز پاسخ داده و منتظر فرمان «بگیرش» یا «Take up slack» می‌ماند.

کارآموز به آرامی تنش را برای گرفتن لقی طناب اعمال کرده و به محض احساس مقاومت، متوقف می‌شود.

پس از دریافت فرمان «کشش!» یا «TOW!/GO!»، کارآموز فشاری نرم و فزاینده را برای شروع کشیدن خلبان اعمال می‌کند.

نکته آموزشی: کارآموز یاد می‌گیرد که حس «لقی طناب» را از «تحت بار بودن» تشخیص دهد و بر هنر شروع نرم و بدون ضربه (که عاملی حیاتی برای یک تیک‌آف پایدار است) مسلط شود.

تمرین ۲: کشش دینامیک با رهاسازی توسط خلبان

هدف: آموزش مهارت‌های مشاهده‌ای اپراتور و واکنش فوری او به یک رهاسازی آغاز شده توسط خلبان، که سناریویی رایج در صورت تیک‌آف ناموفق است.

روش اجرا:

کارآموز یک کشش زمینی استاندارد را (مانند تمرین ۱) آغاز می‌کند.

در یک لحظه غیرمنتظره، خلبان شبیه‌ساز فریاد می‌زند «رها!» یا «RELEASE!» و همزمان مکانیزم رهاسازی خود را فعال می‌کند.

وظیفه اپراتور: کارآموز باید عمل رهاسازی را به صورت چشمی تشخیص دهد (با دیدن شل شدن طناب و توقف خلبان) و بلافاصله تمام قدرت وینچ را قطع کند تا از جمع شدن سریع طناب و دور شدن آن جلوگیری شود.

بررسی پس از تمرین (Debrief): مربی زمان واکنش اپراتور را بررسی کرده و بر اهمیت حیاتیِ نگاه کردن مداوم به خلبان تأکید می‌کند.

این تمرین تا زمانی که واکنش اپراتور آنی و غریزی شود، تکرار می‌گردد.

تمرین ۳: سناریوی «لغو کشش / تیک‌آف»

هدف: تمرین فرمان اضطراری «ایست!» یا «STOP» که توسط خلبان قبل از اینکه نیازی به رهاسازی باشد، اعلام می‌شود.

روش اجرا:

در فاز اولیه کشش زمینی، خلبان تلو خوردن یا عدم پایداری را شبیه‌سازی کرده و از طریق رادیو فریاد می‌زند «ایست، ایست، ایست!» یا «STOP, STOP, STOP!».

وظیفه اپراتور: کارآموز باید فوراً با کاهش نرم اما سریع تنش به صفر، واکنش نشان دهد تا به خلبان اجازه دهد بدون اینکه به زمین بیفتد، پایداری خود را دوباره به دست آورد.

نکته آموزشی: این تمرین تفاوت بین یک فرمان ایست از سوی خلبان (که نیازمند کاهش کنترل‌شده تنش است) و یک رهاسازی از سوی خلبان (که نیازمند قطع کامل قدرت است) را به کارآموز می‌آموزد.

۵. معیارهای اتمام ماژول

کارآموز زمانی ماژول IGRS را با موفقیت به پایان رسانده که توانایی خود را در موارد زیر به مربی ارشد اثبات کند:

اجرای بی‌نقص و کامل پروتکل ارتباطی پیش از کشش.

توانایی انجام یک شروع نرم و فزاینده بدون ایجاد هرگونه ضربه یا کشش ناگهانی برای خلبان.

واکنش فوری، صحیح و غریزی به هر دو فرمان «ایست» و رهاسازی آغاز شده توسط خلبان.

حفظ تمرکز اصلی دیداری (چشمی) بر روی خلبان در تمام مراحل تمرین.

نتیجه‌گیری نهایی:

پس از اتمام موفقیت‌آمیز این ماژول پیشرفته، کارآموز بر کل توالی عملیاتی زمینی مسلط شده و اکنون از نظر رویه‌ای و مهارتی، کاملاً آماده است تا به مرحله بعدی، یعنی اولین کشش واقعی تحت نظارت مستقیم مربی، صعود کند.

پروتکل شرایط اضطراری: قطع ارتباط رادیویی

ویژه عملیات توئینگ پاراگلایدر به روش Pay-Out

هدف کلی

آماده‌سازی خلبان و اپراتور/راننده توئینگ برای مدیریت ایمن و موفقیت‌آمیز عملیات پس از قطع ارتباط رادیویی، با پایبندی به یک پروتکل از پیش تعیین‌شده و قابل پیش‌بینی.

اصل اساسی: «هیچ خبری، خبر خوبی است.»
در صورت قطع رادیو، هر دو طرف فرض می‌کنند شرایط نرمال است و عملیات را طبق توافق قبلی ادامه می‌دهند، مگر اینکه سیگنال اضطراری بصری دریافت کنند.

۱. جلسه توجیهی حیاتی قبل از توئینگ (Pre-Tow Briefing)

قبل از هرگونه اتصال، موارد زیر باید به صورت شفاف بین خلبان و اپراتور/راننده مرور و توافق شود:

1. تعیین پروفایل پرواز نرمال:

   • مسیر حرکت وسیله نقلیه: مسیر دقیق و مستقیم رانندگی (مثلاً "مستقیم در این جاده تا انتهای باند").

   • سرعت وسیله نقلیه: توافق بر روی یک سرعت استاندارد و ثابت.

   • فشار توئینگ (Tension): تعیین فشار نرمال و ثابت سیستم Pay-Out.

   • حداکثر ارتفاع توئینگ: تعیین ارتفاع دقیق (مثلاً ۱۲۰۰ فوت AGL) که خلبان باید از خط رها کند.

   • نقطه رهاسازی (Release Point): تعیین محدوده جغرافیایی برای رهاسازی.

2. مرور سیگنال‌های اضطراری بصری:

   • سیگنال اضطراری خلبان: کشیدن گوشواره‌ها (Big Ears). به معنی: "من در خطر هستم (شروع لاک‌اوت و...)، فوراً فشار را قطع کن!"

   • سیگنال اضطراری اپراتور: کم و زیاد کردن متناوب و محسوس فشار خط (Pumping the Tension). به معنی: "سیستم توئینگ یا وسیله نقلیه مشکل دارد، فوراً رها کن!"

3. تایید نهایی پروتکل: هر دو طرف تایید می‌کنند که در صورت قطع رادیو، به پروفایل نرمال پایبند خواهند بود.

۲. اقدامات در حین قطع ارتباط

الف) وظایف خلبان

1. حفظ آرامش: پروتکل را به یاد بیاورید. وحشت‌زده نشوید.

2. پایبندی به پروفایل پرواز نرمال:

   • بال را کاملاً مستقیم و پایدار در مسیر توئینگ نگه دارید.

   • از هرگونه چرخش یا حرکت ناگهانی که برای اپراتور غیرمنتظره باشد، اکیداً خودداری کنید.

3. رهاسازی در نقطه توافق شده: با رسیدن به ارتفاع و موقعیت جغرافیایی تعیین شده، به صورت قاطع از خط رها کنید.

4. پرواز و فرود ایمن: پس از رهاسازی، به سمت محل فرود مشخص شده پرواز کنید.

ب) وظایف اپراتور / راننده توئینگ

1. حفظ آرامش و تمرکز بر خلبان: تمام توجه خود را به بال و رفتار خلبان معطوف کنید.

2. پایبندی به پروفایل عملیات نرمال:

   • سرعت وسیله نقلیه و فشار توئینگ را دقیقاً طبق توافق اولیه، ثابت و پایدار نگه دارید.

   • مسیر رانندگی را بدون تغییر و به صورت قابل پیش‌بینی ادامه دهید.

   • از کم و زیاد کردن خودسرانه فشار یا سرعت اکیداً خودداری کنید، زیرا این کار برای خلبان یک سیگنال اضطراری محسوب می‌شود.

3. مشاهده دقیق خلبان برای سیگنال اضطراری:

   • اگر خلبان گوشواره (Big Ears) گرفت: این یک وضعیت اضطراری است. فوراً و بدون تردید فشار خط را به صفر برسانید (Release Tension) و به آرامی سرعت وسیله نقلیه را کم کرده و متوقف شوید.

4. انتظار برای رهاسازی: منتظر بمانید تا خلبان در نقطه توافق شده رها کند. افت ناگهانی فشار روی سیستم نشان‌دهنده رهاسازی است.

۳. جدول خلاصه سیگنال‌های بصری

۴. جلسه بررسی پس از پرواز (Debriefing)

پس از فرود، تیم باید فوراً جلسه‌ای برای بررسی علت قطع ارتباط و ارزیابی عملکرد هر دو طرف در اجرای پروتکل برگزار کند تا نقاط ضعف احتمالی برای پروازهای آینده برطرف شود.

ایمنی اولویت اول ماست. این پروتکل باید توسط تمامی اعضای تیم پروازی درک و تمرین شود.

مدیریت پیشرفته شرایط اضطراری برای اپراتور وینچ

عنوان سرفصل: ماژول ۷: پروتکل‌های پیشرفته اپراتور وینچ در شرایط اضطراری و غیرعادی

هدف کلی ماژول: توانمندسازی اپراتور وینچ برای شناسایی، پیش‌بینی و مدیریت فعالانه سناریوهای پرخطر، با تمرکز بر حفظ ایمنی خلبان به عنوان اولویت مطلق. اپراتور از یک دنبال‌کننده منفعل به یک مدیر فعال بحران تبدیل می‌شود.

بخش ۱: فلسفه و ذهنیت اپراتور پیشرفته

۱.۱. اصل اول: شما فرمانده عملیات هستید.

شما فقط یک راننده نیستید؛ شما مسئول ایمنی کل سیستم هستید. گیج تنش تنها یکی از ابزارهای شماست، مهم‌ترین ابزار شما، چشم‌ها، قضاوت و تجربه شماست.

۱.۲. اصل دوم: همیشه جلوتر از موقعیت باشید (Stay Ahead of the Aircraft).

یاد بگیرید به جای واکنش به اعداد، رفتار گلایدر و شرایط محیطی را “بخوانید” و اقدامات پیشگیرانه انجام دهید.

۱.۳. اصل سوم: در مواقع شک، ایمنی بر ادامه کشش ارجحیت دارد.

هرگز برای “نجات یک کشش” ایمنی را به خطر نیندازید. قطع تنش یا رهاسازی، یک اقدام حرفه‌ای است، نه یک شکست.

بخش ۲: مدیریت قفل‌شدگی (Lockout) - پروتکل واکنش فوری

قفل‌شدگی خطرناک‌ترین وضعیت اضطراری است و اپراتور وینچ آخرین خط دفاعی است.

۲.۱. شناسایی علائم قطعی قفل‌شدگی از دید اپراتور:

نشانه کلیدی: مشاهده قسمت زیرین بال (The Underside of the Glider).

انحراف سریع و شدید گلایدر از محور کشش.

کاهش ارتفاع یا حرکت افقی گلایدر به جای صعود.

زاویه حمله (Bank Angle) تند و غیرقابل اصلاح.

۲.۲. پروتکل اقدام اضطراری اپراتور (صفر یا صد):

گزینه ۱ (ایده‌آل): قطع فوری طناب. اگر وینچ مجهز به گیوتین (سیستم قطع اضطراری) است، بدون لحظه‌ای تردید طناب را قطع کنید. این سریع‌ترین راه برای رفع نیروی مخرب از روی گلایدر است.

گزینه ۲ (در نبود گیوتین): قطع کامل و آنی تنش. پدال گاز یا دسته کنترل را فوراً و کاملاً رها کنید. ترمز درام وینچ را (در صورت وجود) درگیر کنید تا حداکثر شل‌شدگی ممکن در طناب ایجاد شود. کاهش تدریجی تنش در این سناریو مطلقاً بی‌فایده و خطرناک است.

۲.۳. پروتکل ارتباطی:

همزمان با اقدام فیزیکی، با صدای بلند، واضح و قاطع از طریق رادیو فریاد بزنید:

“رها کن! رها کن! رها کن!”

“RELEASE! RELEASE! RELEASE!”

این دستور باید آنقدر قاطعانه باشد که بر هرگونه تردید خلبان غلبه کند.

بخش ۳: مدیریت نوسان شدید طناب (Severe Oscillation)

۳.۱. تشخیص نوسان از دید اپراتور:

مشاهده امواج سینوسی روی طناب.

نوسانات سریع و شدید روی گیج تنش.

حرکات پاندولی (Pitching) گلایدر به جلو و عقب.

۳.۲. قانون طلایی اپراتور: هرگز نوسان را دنبال نکنید (Never Chase the Gauge).

توضیح اینکه چرا تلاش برای ثابت نگه‌داشتن عدد گیج با بازی کردن با گاز، نوسان را تشدید می‌کند (پدیده رزونانس).

۳.۳. پروتکل صحیح مدیریت نوسان:

کاهش جزئی و تثبیت: به محض شروع نوسان، تنش را به میزان ۱۰-۱۵٪ کاهش دهید.

ثابت نگه داشتن مطلق: پدال گاز یا کنترلر را در موقعیت جدید کاملاً بی‌حرکت نگه دارید. به سیستم اجازه دهید انرژی را مستهلک کرده و به پایداری برسد.

مشاهده و انتظار: به طناب نگاه کنید (نه گیج). منتظر بمانید تا امواج کاملاً میرا شوند.

بازگشت نرم به تنش: پس از پایداری کامل، به آرامی و به صورت یکنواخت تنش را به سطح عملیاتی بازگردانید.

بخش ۴: مدیریت مشکلات تجهیزاتی خلبان از راه دور

۴.۱. سناریو: گیر کردن مکانیزم رهاسازی خلبان (Pilot’s Release is Stuck).

سیگنال خلبان: پیام رادیویی واضح: "Release is stuck" یا "Cannot release".

پروتکل اقدام اپراتور:

تایید دریافت پیام: “Copy that. I have control.”

کاهش فوری تنش به حداقل: تنش را به کمترین میزان ممکن برای حفظ پرواز گلایدر (Minimum Sustaining Tension) کاهش دهید. این کار فشار را از روی مکانیزم رهاسازی برمی‌دارد و ممکن است به خلبان اجازه دهد آن را آزاد کند.

هدایت به منطقه امن: خلبان را با همان تنش حداقلی، به سمت یک منطقه فرود بسیار بزرگ، باز و بدون مانع هدایت کنید.

اجرای فرود تحت کشش (Landing Under Tension):

در فاز نهایی فرود (Final Approach)، ارتباط مداوم را حفظ کنید.

در ارتفاع حدود ۲-۳ متری از سطح زمین، تنش را کاملاً صفر کنید تا طناب روی زمین بیفتد و مانع دویدن خلبان نشود.

آماده باشید تا در صورت نیاز، طناب را به سرعت از مسیر خلبان دور کنید.

بخش ۵: مدیریت شرایط محیطی غیرمنتظره

۵.۱. سناریو: ورود به ترمال بسیار قوی یا داست‌دویل (Dust Devil).

شناسایی از دید اپراتور:

صعود ناگهانی و بسیار سریع گلایدر.

شل شدن کامل طناب به طوری که روی زمین کشیده شود.

مشاهده گرد و غبار چرخان در مسیر پرواز.

رفتار نامنظم و خشن گلایدر.

پروتکل اقدام اپراتور:

در ترمال قوی: پیش‌بینی کنید. با دیدن صعود سریع، اندکی از تنش بکاهید تا ضربه ناشی از کشیده‌شدن مجدد طناب را به حداقل برسانید. اگر خلبان تصمیم به رها کردن گرفت، آماده باشید.

در داست‌دویل یا روتور شدید: اینجا جای ریسک نیست. فوراً تنش را کاملاً قطع کرده و به خلبان دستور رهاسازی بدهید. ایمنی پرواز آزاد بسیار بیشتر از ادامه یک کشش در هوای آشوبناک است.

بخش ۶: مدیریت قطعی ارتباطات (Radio Failure)

۶.۱. پروتکل استاندارد (باید در بریفینگ قبل از پرواز تعریف شود):

اگر ارتباط رادیویی قطع شد، اپراتور باید یک پروفایل کشش استاندارد، نرم و قابل پیش‌بینی را تا رسیدن به ارتفاع از پیش تعیین‌شده (مثلاً ۲۰۰۰ فوت AGL) ادامه دهد.

پس از رسیدن به ارتفاع هدف، اپراتور به آرامی تنش را کاهش می‌دهد. این کاهش تنش به عنوان یک سیگنال غیرکلامی به خلبان عمل می‌کند که “شما به ارتفاع رسیده‌اید و مجاز به رهاسازی هستید”.

۶.۲. اقدام در شرایط اضطراری بدون رادیو:

حتی بدون رادیو، اگر اپراتور علائم قفل‌شدگی یا هر وضعیت خطرناک دیگری را مشاهده کرد، باید بدون تردید پروتکل اضطراری مربوطه را اجرا کند (قطع کامل تنش یا قطع طناب). ایمنی بر پروتکل استاندارد ارجحیت دارد.

این ساختار، یک راهنمای جامع و عمل‌گرا برای آموزش اپراتورهای وینچ فراهم می‌کند و آن‌ها را برای رویارویی با بدترین سناریوها به روشی حرفه‌ای و ایمن آماده می‌سازد.